Dziś obchodzimy Światowy Dzień Cukrzycy, choroby uznanej przez środowisko medyczne za jedno z najniebezpieczniejszych schorzeń cywilizacyjnych. W tym roku obchodzony jest pod hasłem „Cukrzyca: chrońmy naszą przyszłość”. 14 listopada nie jest tu datą przypadkową. To dzień urodzin Fredericka Bantinga, kanadyjskiego fizjologa, odkrywcy insuliny i laureata Nagrody Nobla z 1923 roku.
Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna wywołana brakiem lub nieprawidłowym działaniem insuliny. Schorzenie to charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy (hiperglikemią) we krwi. Insulina to wytwarzany w trzustce hormon, który bierze udział w regulacji wszystkich procesów przemiany materii zachodzących w organizmie człowieka. Aby glukoza mogła być źródłem energii, niezbędna jest odpowiednia ilość prawidłowo spełniającej swoje funkcje insuliny. Szacuje się, że w Polsce na cukrzycę choruje 2 mln osób.
Przyczyny
Obecnie wyróżnia się dwa najbardziej rozpowszechnione rodzaje cukrzycy, należą do nich cukrzyca typu 1 i 2. Przyczyny owego schorzenia są różne w zależności od typu choroby:
Cukrzyca typu 1, zwana również insulinozależną lub typu dziecięcego jest powodowana całkowitym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia odpowiednich komórek trzustki. Występuje ona głównie u dzieci i młodzieży, stąd jej nazwa. Proces powstawania choroby nie jest do końca znany, wiadomo jedynie, iż jest ona uwarunkowana genetycznie, co skutkuje zaburzeniami mechanizmu odpornościowego i w efekcie uszkodzeniem komórek beta trzustki.
Cukrzyca typu 2, zwana także insulinoniezależną to najbardziej rozpowszechniona postać tej choroby. Przyczyną owej choroby jest zazwyczaj zaburzenie wydzielania insuliny przez komórki beta trzustki lub wykorzystania insuliny przez tkanki. Cukrzyca tego typu występuje najczęściej u osób starszych, otyłych lub z innymi zaburzeniami metabolizmu. W początkowej fazie owej choroby insulina wydzielana jest w zwiększonej ilości, ale niewystarczającej do jednocześnie zwiększonych potrzeb organizmu (insulinoodporność).
Występują również inne typy cukrzycy, mniej rozpowszechnione takie jak np. specyficzna odmiana tej choroby występująca tylko u kobiet w ciąży i ustępująca po porodzie lub rodzaje cukrzycy związane z przyjmowaniem niektórych leków albo z operacyjnym usunięciem trzustki.
Czynniki ryzyka
W związku z tym, iż zarówno cukrzyca typu pierwszego jak i drugiego ma podłoże genetyczne, ryzyko wystąpienia owej choroby jest znacznie większe u osób spokrewnionych z chorymi na cukrzycę.
Istotnym czynnikiem ryzyka jest również wiek. Ryzyko zachorowania na tę chorobę wzrasta z wiekiem, dlatego też osoby powyżej 45. roku życia powinny raz w roku badać poziom cukru we krwi. Niektóre źródła podają również, że szczególnie narażoną grupą wiekową są osoby powyżej 65. roku życia.
Rozwojowi choroby sprzyja także otyłość, nadciśnienie tętnicze oraz pozbawiony ruchu, siedzący tryb życia.
Cukrzyca występuje również znacznie częściej u osób, u których w przeszłości występowały zaburzenia tolerancji glukozy.
Inne czynniki ryzyka to: przewlekłe choroby trzustki i wątroby, wysoki poziom cholesterolu we krwi lub nagła utrata wagi, osłabienie oraz wiele innych.
Objawy
Rozpoznanie objawów cukrzycy w zaawansowanej fazie nie powinno nastręczać większych trudności zarówno dla samego chorego jak i dla jego bliskich. Do najczęstszych symptomów należą: senność, ogólne osłabienie, utrata wagi mimo prób zaspokojenia silnego głodu, zwiększone pragnienie i związana z tym zwiększona ilość oddawanego moczu. Mogą występować także nudności oraz zmęczenie. Chorzy na cukrzycę mogą mieć również zaburzenia ostrości widzenia oraz częste, nawracające się infekcje w okolicach narządów płciowych. W skrajnych przypadkach oznaką choroby może być również zapach acetonu wyczuwalny w wydychanym przez chorego powietrzu.
Podstawowym jednak symptomem choroby jest zwiększone stężenie glukozy we krwi. Podwyższenie ilości cukru we krwi zależy od rodzaju cukrzycy i w zależności od niego może występować po spożyciu węglowodanów lub niezależnie. Cukrzyca występuje jeśli stężenie glukozy we krwi przekracza na czczo 126 mg/dl, zaś w 2 godziny po posiłku przekracza 200 mg/dl.
Cukrzyca typu drugiego jest dużo trudniejsza do zdiagnozowania. Objawy owej choroby są trudniejsze do uchwycenia i mogą nie budzić podejrzeń przez długi czas. Szacuje się, że ponad połowa chorych na cukrzycę typu drugiego nie jest świadoma swojej choroby. Typowe oznaki schorzenia to: utrata wagi, infekcje skórne takie jak np. grzybica, uczucie suchości w jamie ustnej, świąd sromu lub kłopoty z widzeniem.
Potwierdzeniem prawidłowego rozpoznania cukrzycy jest pomiar glukozy we krwi. Należy też podkreślić, iż u niektórych chorych pomimo wysokich poziomów cukru nie zauważa się żadnych objawów owej choroby.
Przypominamy, że z okazji przypadającego dziś Dnia Diabetyka, w najbliższą sobotę (17 listopada) mieszkańcy Elbląga i okolic będą mogli bezpłatnie zbadać poziom cukru we krwi, poziom hemoglobiny i ciśnienia. Badania organizuje Elbląskie Centrum Diabetologii znajdujące się na I piętrze Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego (Elbląg, ul. Królewiecka 146). Na badania można się zgłaszać w sobotę 17 listopada, w godz. 9 - 14 (budynek Wojewódzkiego Szpital Zespolonego, piętro I, gabinety 1030 - 1033).
